Çelik Konstrüksiyon
Öncelikle çelikle başlamak lazım. Çeliğin uzun uzun tanımını yapmaya veya nasıl üretildiğine dair şematik açıklamalara bu başlık altında gerek olduğunu sanmıyorum ki bu zaten başlı başına yeni bir başlıktır. Bu noktada kısaca çeliği açıklamaya çalışırsak, başlıca bileşenleri Demir ve Karbon olan üretim yöntemine ve kullanılan cevhere göre manganez, silisyum, fosfor ve kükürt elementleri de bileşenleri arasına katılabilen bir alaşımdır.Çeliğin üstün özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Çelik homojen ve izotrop bir malzemedir. Mekanik özellikleri herhangi bir doğrultu boyunca değişkenlik göstermez.
- Çeliğin elastiklik modülü diğer malzemelere oranla çok yüksektir. Dolayısıyla mukavemeti yüksek olduğundan yapıda kullanılan çelik hacmi küçülür. Çelik yapılar genellikle daha hafiftir.
- Eğer burkulma yoksa çeliğin çekme mukavemeti basma mukavemetine eşittir.
- Sünek bir malzemedir. Büyük şekil değiştirme yapabilir, plastik hesaba uygundur. Deprem yüklerini ve zemin hesaplarını karşılamak açısından önemli çözümler sunar.
- Çelik taşıyıcı elemanlar büyük ölçüde atölyede hazırlanır. Şantiyede sadece montaj işleri yapılır. Bu da inşa süresinin kısa olmasını sağlar. Hava şartlarından neredeyse bağımsızdır.
- Takviye ve taşıyıcı elemanların değiştirilmesi nispeten kolaydır.
- Çelik yapılar sökülüp yeniden kullanılabilir.
- Montaj tamamlanınca tam yükle çalışabilir. Beklemek gerekmez.
- Uygun planlamayla az iskeleyle inşa mümkündür.
Çeliğin üstün özelliklerinin yanı sıra sakıncalı bir çok özelliği de mevcuttur.
- Yanıcı bir malzeme elbette değildir ancak yüksek sıcaklık değerlerinde mukavemetinde ani düşüş olur. Isıyı iyi ilettiği için mukavemet düşüşü yapının bir çok bölgesinde çok hızlı şekilde yaşanır. 600 °C tan sonra kullanılamaz hale gelir. Yangına karşı tedbirler alınması gerekir. Yüzeyi iletken olmayan bir malzemeyle kaplanarak veya yanmaz boyalarla boyanarak bu duruma karşı dayanıklılık artar.
- Paslanmaya karşı dayanıksızdır. Sürekli bakım gerektirir. Boyama, betona gömme, korozyona karşı özel alaşımlı çelik kullanma gibi tedbirlerle engel olunabilinir.
- Asit, baz ve tuza karşı dayanıksızdır.
- Ses ve ısıyı iyi iletir. Yani yalıtım gerektirebilir.
- Yüksek mukavemetli olduğundan seçilen kesitler narindir. Burkulma, yerel burkulma gibi stabilite problemleri hesaplar sırasında dikkate alınmalıdır.
Bu sakıncalı özelliklere karşı alınacak her tedbir maliyeti artırma yönünde ilerler.Çelik Konstrüksiyon tüm taşıyıcıların çelikten üretildiği, çoğunlukla fabrika binaları, hangar, spor tesisleri, depo ve atölyelerde kullanılan geniş açıklık ve yüksekliğe sahip yapı sistemidir. Hızlı, güvenli ve ekonomiktir. Bu avantajları sayesinde hızla yaygınlaşmıştır. Etrafımıza dikkatli baktığımızda yeni bir çok yapının artık çelik konstrüksiyon olduğunu fark edebiliriz… Çünkü bu avantajlarının yanında çok üstün mekanik özelliklere ve statik yeteneklere sahiptir. Ayrıca uygulama kolaylığı çok üst düzeydedir.
Altın Kural : “Shop Welds, Site Bolts”
Günümüzde çelik yapıların kısımları, nakliye olanaklarına bağlı olarak, mümkün olduğunca büyük parçalar halinde, kaynaklı birleşimler yapılmak suretiyle imalathanelerde hazırlanır. Bu kısımlar şantiyede genellikle bulonlu montaj birleşimleriyle birleştirilerek çelik konstrüksiyon tamamlanır.“Shop Welds, Site Bolts – Fabrikada Kaynak, Şantiyede Bulon” Daha çok yeni nesil bir inşaat sektörü gibi görünüyor değil mi? Aslında öyle. Kolonlar, kirişler, aşıklar, kuşaklar… bu sektörde tanıştığım inşaat terimleri oldu. Ancak dar kapsamlı düşünmezsek, çelik yapıların meslek yaşantımız boyunca tüm sektörlerde karşımıza çıktığını, çıkacağını da bilmek lazım.
Makinacılar kolon demiyor da mesela yaptıkları makina için tasarladıkları şasideki taşıyıcı elemana, ayak diyor. Düz adamlarız çünkü. Çok kasmıyoruz. Ana Şasi diyoruz mesela, 8 tane kirişi tek resimde çizip atıyoruz. İmalatta halleder bizim ustalar diyoruz. Ne kadar doğru bir yöntem, teknik tartışılır. Ancak bence makinacıların hepsinin çelik konstrüksiyon imalatında mutlaka öğrenmesi gereken bazı standart şeyler var. Bu bazı standart şeylerden canımın istediği bazılarını bu çelik konstrüksiyon kategorisi altında bulabileceksiniz efendim.
Bu noktadan sonraki konu başlığımız çelik konstrüksiyonda birleşimler şeklinde olacaktır, bilginize…
Saygılar.