Bantlı Konveyörler, Ürün Geliştirme

Bantlı Konveyör Elemanları – 1

1. GENEL BİLGİLER

Malzeme transferini sağlayan bant, tamburlardan uygulanan çekme kuvvetlerine ve malzemeden ileri gelen ağırlık, sıcaklık ve aşınma etkilerine karşı dayanıklı olmalıdır.

Arızasız bir çalışma süreci için bir konveyör bandının şu özellikleri sağlaması beklenir :

• Az nem çekme
• Yüksek dayanım
• Düşük özgül ağırlık
• Az uzama
• Tamburlara sarılma ve oluklaşmadan dolayı oluşan eğilme etkilerine dayanım
• Eğrilik değişmelerinden dolayı oluşan ek gerilmelere dayanım
• Malzemenin aşındırıcı etkilerine dayanıklılık ve uzun ömür
• Özel şartlar: sıcaklığa, soğuğa, iklim etkilerine, yağa, oksitlenmeye, ozona karşı dayanıklılık; statik elektrik toplamamak v.b. gibi özellikler.

Orta kısmında mukavemeti sağlayan pamuk veya naylon vs gibi sentetik malzemeden yapılmış birkaç tabakalı bir dokuma bulunan lastik bantlar, yukarıdaki şartlara en iyi uyduklarından dolayı geniş bir uygulama alanı bulmuşlardır. Bantlarda dokuma tabakalarının arası, üst, alt ve yanlar lastikle kaplanır.

Bantın ortasındaki dokuma tabakalarının hepsine birden “karkas”adı verilir. Karkas banttaki çekme kuvvetini iletir ve bantın yük taşımasını sağlar. Karkas tabakaları arasındaki lastik, bu tabakaları birbirine bağlar ve aynı zamanda tabakaları su geçmez hale getirir. Bantın alt yüzeyindeki lastikse bantın makaralar üzerinde yükün oluşturduğu darbe sonucu ezilmesine engel olur, banta pisliklerin işlemesini önler ve tamburdan aldığı tahrik kuvvetini karkasa iletir. Üst veya taşıyıcı yüzse daha kalın ve daha yüksek nitelikli bir lastik tabakası olup, özellikle yükleme bölgesinde malzemenin darbe etkisine karşı bantı korur. Lastik kaplama kalınlığı 0,8 – 12 mm arasında değişir. Bazen 12mm den kalın kaplamalar da kullanılır.

Çalışma şartlarının ağır olması halinde veya üst lastik kaplamanın yapışma gücünü arttırmak için birinci dokuma tabakasının üzerine ve üst kaplamanın arasına gevşek dokulu bir darbe tabakası yerleştirilir. Bu türlü yapılan birleşim çok kuvvetli olur ve üst kaplamayı karkastan ayırmak, pratik olarak imkansız hale girer, böylece bantta bir yırtılma olsa bile fazla büyümez.

• KARKAS

Bant yükünü taşıyan karkas, pamuk veya sentetik malzemeden dokunmuş olabileceği gibi, iplik kortlu, çelik kortlu veya çelik sac olabilir. Karkaslarda kullanılan çeşitli malzemenin özellikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Çeşitli Karkas Malzemelerinin Özellikleri

Malzeme	Piyasa Adı	İplik Çapı (mm)	Kopma Mukavemeti (kg/mm²)	Uzama %	Yoğunluk gr/cm³
Pamuk		0,02	41 – 60	3 – 7	1,54
Suni İpek Viskon	Rayon /  Viskon	0,01-0,038	40 – 60	9 – 20	1,5
Polyamide	Naylon, Perlon	>0,007	70 – 90	16 – 28	1,14
Polyester	Dacron Diolen Trevira Tergal Terylene Vestan	>0,007	74 – 94	11 – 13	1,38
Polyvinyl / alkol	Kuralon, Vinylon	>0,007	40 – 80	20 – 25	1,30
Cam iplik		0,007 – 0,010	145	2 – 3	2,5
Çelik Kort		1 – 5	250	1 – 2	7,8
Çelik Sac		0,8-1,0	120	9 – 10	7,85

Tabloda görüldüğü gibi sentetik ipliklerin çekme dayanımlarının yüksek olmasına rağmen uzamalarının da fazla oluşu, yalnız başlarına kullanılmalarına engel oluşturur. Bu bakımdan polyesterler dışındaki sentetik malzeme genellikle pamukla birlikte kullanılır.

TS 547 YE GÖRE SUNİ İPEK DOKULU KARKASLAR

Özellikler				DENEY
Lastik Sınıfı	H	D	L
Kopma Dayanımı (kg/cm²)	24	18	15	ISO 37
Kopma Uzaması (%)	450	400	350	ISO 37
Aşınma Değeri (mm³)	120	100	200	ISO 4649
Shore Sertliği A	63 ±5	63 ±5	63 ±5	ISO 868

Yukarıdaki tabloda lastik kaplama malzemesinin özellikleri verilmiştir.

Bu tip aşınmaya dayanıklı bantlar;

• Genellikle doğal kauçuk esaslı malzeme
• İri taneli, aşındırıcı malzemenin zor çalışma şartlarında, taşınmasında kullanılır.
• Uluslararası normlara göre, DIN22102, TS547, TS4464, BS490, UNI3718 ‘ e uygun olarak imal edilir.
• Yüksek darbe enerjisine dayanıklıdır.
• Max. 70^οC çalışma sıcaklığı
• TS547, TS4464 ve DIN22104 elektrostatik geçirgenliği vardır (Direnç<3*108ohm)
• Yağ asit ve alkali ortamlarda kullanılmaz. Oksijene, ozona, darbelere ve aşınmaya dayanıklıdır.

Bant Tipi (kg/cm)	Max. Bant Gerilmesi (kg/cm)	Bez Tipi	Kat Adedi	Üst Kaplama (mm)	Alt Kaplama (mm)	Bant Kalınlığı (mm)	Bant Ağırlığı (kg/m²)	500	600	650	750	800	1000	1200	1400	1600	1800	2000	2200
EP250	25	EP125 EP70	2 3	4 3	2 2	8,5 8	9,77 9,2	* *	* *	* *	* *	* *	* *
EP315	31,5	EP160 EP100 EP70	2 3 4	4 3 4	2 2 2	9 8 10	10,35 9,2 11,5	* * *	* * *	* * *	* * *	* * *	* * *
EP400	40	EP200 EP125 EP100	2 3 4	4 4 4	2 2 2	9,5 9,5 10	10,92 10,92 11,5					* * *	* * *	* * *	* * *
EP500	50	EP160 EP125 EP100	3 4 5	5 4 5	2 2 2	11 10,5 12	12,65 12,07 13,8					* * *	* * *	* * *	* * *
EP630	63	EP200 EP160 EP125	3 4 5	5 6 5	2 3 3	11,5 14 13,5	13,22 16,1 15,52					* * *	* * *	* * *	* * *	* * *
EP800	80	EP250 EP200 EP160	3 4 5	5 6 6	2 2 3	12 14 15	13,8 16,1 17,25					* * *	* * *	* * *	* * *	* * *
EP1000	100	EP315 EP250 EP200	3 4 5	6 6 6	2 3 3	13 15 16	14,95 17,25 18,4							* * *	* * *	* * *	* * *	* * *
EP1250	125	EP315 EP250	4 5	7 6	4 3	18 17	20,7 19,55							* *	* *	* *	* *	* *	* *
EP1600	160	EP315 EP400	5 4	8 8	4 4	20 20	23 23							* *	* *	* *	* *	* *	* *
EP2000	200	EP400 EP500	5 4	8 8	4 4	22 22	25,3 25,3							* *	* *	* *	* *	* *	* *
EP2500	250	EP500 EP630	5 4	8 8	4 4	24 24	27,6 27,6							* *	* *	* *	* *	* *	* *
EP3150	315	EP630	5	8	4	26	29,9							*	*	*	*	*	*

KARKASTAKİ DOKU SAYISININ BELİRLENMESİ

Bantın dayanımını içindeki karkas sağlar. Karkastaki dokunun cinsi ve sayısı bantın maruz bulunduğu çekme gerilmesini taşımaya yeterli olmalıdır. Asgari tabaka sayısı bantın dayanım hesabından elde edilir. Tabaka sayısı en az üç (bazen iki) alınır. Bant genişledikçe tabaka sayısı artmalıdır. Oluklaşması istenen bantlarda karkastaki doku sayısını istendiği kadar artırmak mümkün değildir.

Daha çok malzeme taşıyabilmek için, bantlara oluk şekli verilir, bu oluğun yan açıları 10 ila 85 derece arasındadır.

Şekilde bantın nasıl oluklaştığı görülüyor. Normal bir bant (a) daki şekli alır. Eğer karkas fazla rijit veya doku sayısı fazla ise, bant iyi oluklaşamaz ve (b) deki şekli alır. Buna zıt olarak eğer doku sayısı yetersiz veya karkas zayıfsa (d)deki şekli alır. Bu durumda bant makaralar arasına girerek kolayca aşınır, yırtılır .

Hazırlayan : Meriç DUMANOĞLU

Konu : Bant Lastiği Seçimi